Hoa sen vốn chẳng còn xa lạ với bất cứ ai là người con xứ Việt bởi loài hoa này là biểu tượng của Việt Nam. Từ xưa đến nay, sen xuất hiện ở khắp mọi nơi từ thành thị đến nông thôn, từ đời thực đến tranh vẽ. Thế nhưng không phải ai cũng biết về nguồn gốc và ý nghĩa của loài hoa này. Vì vậy, KHBVPTR sẽ cung cấp thông tin giúp bạn tìm hiểu về hoa sen thật cụ thể nhé!
Giới thiệu về hoa sen
Hoa sen còn có tên gọi khác là liên hoa, và danh pháp khoa học là Nelumbo nucifera. Cây hoa sen thuộc họ Sen (Nelumbonaceae). Tên hoa sen tiếng anh là Lotus.
Trong Phật giáo, bông hoa sen là biểu tượng cho sự thuần khiết. Bởi thế, người ta thường ví một người có tâm hồn trong sáng, không bị vấy bẩn những điều xấu như “hoa sen mọc trong bùn mà không bị hôi tanh mùi bùn”.
Loài hoa này được coi là quốc hoa của nhiều quốc gia. Ngay cả Việt Nam cũng vậy, hoa sen rất thân quen và gần gũi. Chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp những ao sen rực rỡ sắc hồng trên nền lá xanh mướt hay đôi khi thấy bó hoa sen xinh đẹp trên tay của nàng thiếu nữ mặc áo dài thướt tha. Không những thế, hình ảnh hoa sen còn thường xuyên xuất hiện trong những bài hát, bài thơ ca từ thời xa xưa hay những bức tranh vẽ. Loài hoa quen thuộc là thế nhưng ít ai có thể hiểu rõ hoàn toàn về chúng, thế nên hãy theo dõi những phần tiếp theo của bài viết nhé.
Nguồn gốc của hoa sen
Cây hoa sen thuộc loài thực vật hạt trần nên xuất hiện trên mặt đất từ rất sớm, khoảng năm 1979. Loài hoa này có nguồn gốc xuất xứ đầu tiên từ Ấn Độ. Sau này, chúng được lan rộng dần ra nhiều khu vực và quốc gia khác như Trung Quốc và vùng lục địa Á – Úc.
Hoa sen phổ biến ở các vùng thuộc châu Á nhưng không phải chúng chỉ được trồng tại đây mà còn xuất hiện ở rất nhiều nơi trên thế giới như châu Mỹ, châu Âu. Do nền văn hóa khác nhau nên tại các nước phương Tây, người ta chỉ sử dụng hoa sen để trang trí, làm đẹp. Còn hoa sen Việt Nam nói riêng và các nước phương Đông nói chung trồng và sử dụng loài hoa này nhiều hơn và sử dụng với nhiều mục đích khác nhau hơn.
Các loại hoa sen
Thông thường, cây sen được phân loại dựa theo màu sắc. Hiện nay có những loại sen phổ biến như:
+ Hoa sen hồng
+ Hoa sen vàng
+ Hoa sen xanh
+ Hoa sen trắng
+ Hoa sen tím
+ Hoa sen đỏ
Ngoài ra, còn có một số loại sen khác đang dần được trồng nhiều như hoa sen cạn, hoa sen thái, hoa sen đất, hoa sen tuyết, hoa sen mini,…
Ý nghĩa của hoa sen
Biểu tượng hoa sen Việt Nam
Đối với người dân Việt Nam, hoa sen được coi là quốc hoa và mang rất nhiều ý nghĩa biểu tượng. Hình ảnh hoa sen đẹp gắn liền với thôn quê dân dã, giản dị và gần gũi. Chúng thể hiện ý chí mạnh mẽ, kiên cường vươn lên mọi nghịch cảnh của người dân Việt Nam. Hơn nữa, biểu tượng hoa sen còn đại diện cho những người có cốt cách quân tử, không vướng bận trần tục, dục vọng và tham lam. Ngoài ra, bông hoa sen còn tượng trưng cho nét đẹp tinh khôi, duyên dáng và nhẹ nhàng của người phụ nữ Việt Nam.
Ý nghĩa hoa sen trong Phật giáo
Sen là một loài hoa mang rất nhiều những ý nghĩa đặc biệt và vô cùng tốt đẹp. Sen là loài hoa của Phật, nên chúng tượng trưng cho sự thanh tịnh nơi chốn tâm linh. Thế nên hoa sen thường được dâng lên thờ cúng các vị thần linh. Cũng chính vì thế mà hoa sen còn được coi là biểu tượng của đức hạnh, từ bi và trí tuệ. Chúng thể hiện một tâm hồn thanh khiết, những phẩm chất thánh thiện và tinh khôi. Hơn nữa, hoa sen Phật giáo còn đại diện cho những con người có lòng yêu thương cao cả, sự nhân ái, khoan dung và cao thượng.
Ngoài ra, hoa sen chính là biểu tượng kiến trúc và những công trình Phật giáo nổi tiếng như Chùa Một Cột, Chùa Tây Phương, Tháp Cửu Phẩm Liên Hoa,… Hoa sen phật có ý nghĩa của sự giác ngộ, vượt qua mọi cám dỗ, cái xấu cái ác hướng tới cái thiện, tâm hồn từ bi theo đạo Phật.
Ý nghĩa theo màu sắc hoa
Ý nghĩa hoa sen hồng: Đây là loài sen tối cao, biểu tượng đích thực của Đức Phật. Ý nghĩa của hoa sen hồng tượng trưng cho tấm lòng từ bi và tình yêu cao thượng, gắn liền với vẻ đẹp bình dị, ý chí sống kiên cường, mãnh liệt.
Ý nghĩa hoa sen trắng: Loại hoa này là biểu tượng cho sự bình dị, thuần khiết và thanh cao. Với vẻ đẹp nhẹ nhàng, thanh thoát chúng tượng trưng cho sự tịnh tâm của con người.
Ý nghĩa hoa sen xanh: Màu xanh của loại hoa này tượng trưng cho sự tự do, hòa bình, thịnh vượng của đất nước; và vẻ đẹp tinh thần, trí tuệ.
Ý nghĩa hoa sen tím: Loài hoa biểu tượng cho các giáo phái huyền bí, ngoài ra chúng còn đại diện cho lời răn dạy về sự tỉnh ngộ của con người.
Ý nghĩa hoa sen đỏ: Tượng trưng cho tình yêu.
Ý nghĩa hoa sen trong phong thủy
Trong phong thủy, sen là loài hoa mang đến sự tài vượng, may mắn cho gia chủ. Cây sen là biểu tượng thể hiện sự thanh cao, thuần khiết và thoát tục. Mọi người thường trưng bày trong không gian nhà mình những đồ vật liên quan đến hoa sen như những cành hoa sen tươi, đĩa sen, đèn thờ sen, tranh ảnh hoa sen đẹp,… Hoa sen sẽ đem lại nguồn năng lượng tích cực, giúp cho mọi người xua tan mọi ưu phiền để tĩnh tâm, khỏe mạnh và an hưởng hạnh phúc.
Đặc điểm của hoa sen
Cây sen thuộc loài thực vật thủy sinh, sống lâu năm. Chúng có thân rễ nhiều nhánh, hình trụ thon dài khoảng 3m, mọc từ củ sen và đâm sâu dưới bùn. Thân cành của sen dài khoảng 0,5 – 1,5m. Củ sen được hình thành bởi thân rễ phình to, có hình dùi trống, màu nâu vàng. Thân rễ được gọi là ngó sen, hình ống, trong có nhiều lỗ khí tạo thành các rãnh, ngó sen màu trắng, có chồi mầm mọc ở đầu ngọn.
Lá sen mọc trên cuống dài vươn lên trên mặt nước. Cuống lá mọc từ thân rễ, dài khoảng 1 – 1,5m và có nhiều gai nhỏ. Phiến lá to bản hình khiên với đường kính khoảng 60 – 70cm, bề mặt có gân tỏa thành những vòng tròn. Lá hoa sen màu xanh mướt, không thấm nước và xung quanh viền lượn sóng mềm mại.
Hoa sen mọc trên cuống dài giống như lá. Khi nở rộ, hoa tỏa ra nhiều lớp cánh đan xen xếp chồng lên nhau. Cấu tạo hoa sen rất đặc biệt, bao gồm cánh hoa, bao phấn, nhụy hoa sen, lá noãn, đài hoa sen, gương sen. Cánh hoa sen có hình dáng giống chiếc thuyền úp chồng vào nhau. Hoa sen có nhiều gam màu nhưng phổ biến nhất là màu hồng và trắng.
Nếu bạn thắc mắc hoa sen nở vào mùa nào, thì câu trả lời là mùa hè nhé. Hoa có mùi hương rất thơm nhưng không nồng mà rất thanh thoát, dễ chịu.
Người ta không gọi là quả sen mà là hạt sen. Có rất nhiều hạt sen được chứa trong đế hoa. Trong mỗi hạt đều có lá mầm và tâm sen.
Tác dụng của hoa sen
Sen làm cảnh, trang trí
Hoa sen thường được trồng trong các ao, đầm để tạo cảnh quan đẹp. Những nơi này vào mùa hoa nở sẽ trở thành địa điểm chụp ảnh lý tưởng cho mọi người. Thế nên, vào mùa hè người ta thường đua nhau tìm đến những ao đầm sen nở rộ để lưu lại những bức hình hoa sen đẹp nhất.
Không những thế, sen còn được trồng làm tiểu cảnh sân vườn trang trí trước sân nhà, ban công, công ty, nhà hàng, khách sạn, các quán cà phê,… Hoa sen thường được trồng trong các chậu xi măng, chậu sứ và được trưng bày ở nhiều không gian không chỉ tạo cảnh quan đẹp, tràn đầy sức sống mà còn tạo cảm giác thư giãn, giảm căng thẳng cho mọi người.
Ngoài ra, mọi người còn thường cắm hoa sen nghệ thuật. Sau khi được ngắt cành, những cành hoa tươi ấy người ta sẽ cắm thành những bình hoa nghệ thuật để trưng trên bàn thờ hay những không gian đặc biệt như các nơi có kiến trúc nghệ thuật cổ điển.
Nguyên liệu chế biến món ăn ngon
Ngoài giá trị làm cảnh, tất cả các bộ phận của cây hoa sen còn được sử dụng làm nguyên liệu để chế biến ra những món ăn ngon và bổ dưỡng. Chẳng hạn như: củ sen, hạt sen làm được nhiều món ăn mặn và ngọt; lá sen phơi khô hãm nước uống hoặc có thể nấu soup; cánh hoa, lá sen, tua sen dùng làm salad; hạt sen làm nhân bánh, nấu chè; ngó sen chế biến gỏi, làm nộm, nấu canh; nhụy sen ướp trà;…
Công dụng y học
Các bộ phận của cây sen không chỉ có tác dụng nấu ăn mà còn rất có giá trị trong y học. Chúng được coi là loại thảo dược thần kỳ, có thể làm thuốc chữa được rất nhiều bệnh. Lá sen làm trà có thể giúp lợi tiểu, mát gan, giải độc, kiểm soát đường huyết, giảm mỡ máu, chống ợ chua, hạ huyết áp,…
Những bộ phận khác cũng có nhiều công dụng như: củ sen hỗ trợ làm giảm đường huyết và cholesterol; hạt sen làm dịu dạ dày; trà hoa sen giúp trị mụn, đẹp da; tâm sen giúp chữa mất ngủ,…
Ngoài ra, cây hoa sen còn có thể dùng chữa được nhiều bệnh khác như chống viêm, chống oxy hóa, chống nấm và kháng khuẩn, tăng cường miễn dịch, giảm cân, chữa thiếu máu, xương chắc khỏe, giải nhiệt, thậm chí là ngăn ngừa bệnh tim và ung thư,…
Cách trồng hoa sen
Có hai vụ chính để trồng sen là khoảng tháng 12 – 1 và tháng 5 – 7. Khi trồng hoa sen thì việc thiết kế hồ và chuẩn bị đất rất quan trọng. Hồ sâu thích hợp ở đất có địa hình cao, nếu địa hình thấp cần có bờ bao giữ nước. Lớp đất mặt cần có độ tơi xốp. Dưới đáy hồ cần được bằng phẳng, giữ nước bằng lớp đất sét nhưng không được quá dày. Có thể tiến hành bón vôi cho đất trước khi trồng, đặc biệt nếu là đất phèn.
Về phương pháp trồng, thì bạn có thể trồng bằng củ, từ hạt hay tách ngó từ bụi sen. Không chỉ trồng sen ở hồ, ao hay đầm mà còn có cách trồng hoa sen trong chậu.
Kỹ thuật trồng sen từ hạt
Với cách trồng hoa sen từ hạt, bạn phải lựa chọn hạt giống là những hạt già mới thu hoạch. Nếu hạt giống đã được phơi khô từ lâu thì nên ngâm hạt khoảng 4 tiếng vào nước ấm để làm mềm hạt. Sau đó tiến hành mài phần đầu nhọn nhưng hơi lõm vào trong của hạt để lộ ra phần thịt, giúp hạt dễ nảy mầm.
Xử lý xong thì ngâm ngập hạt vào nước ấm khoảng 16 – 30 độ C, chú ý thay nước một ngày 2 lần. Hạt sẽ nảy mầm sau khoảng thời gian 2 – 7 ngày. Khi đó hãy cắt bỏ lớp vỏ ngoài hạt sao cho không gãy mầm và vẫn tiếp tục thay nước hàng ngày.
Chuẩn bị chậu trồng với lượng đất khoảng 50% chiều cao chậu, hòa tan với nước và để lắng lại. Khi mầm dài khoảng 10 – 15cm thì hãy cho những hạt mầm đó vào chậu trồng đã chuẩn bị, chú ý không nén đất mà để hạt nhẹ nhàng vào chậu. Số lượng hạt mầm trong chậu sẽ tùy theo kích thước chậu, chẳng hạn chỉ nên trồng 1 hạt mầm nếu đường kính chậu khoảng 30cm.
Tiếp đó, bạn chuyển chậu ra nơi nhiều ánh sáng hơn. Có thể bón thúc bằng phân NPK sau khoảng 7 – 10 ngày trồng. Khi chiều cao của cây đạt khoảng 30 – 40cm, tức khoảng sau 2 tháng thì có thể bổ sung nước nếu nước cạn. Sau khoảng 5 – 8 tháng tùy điều kiện môi trường, thời tiết và cách chăm sóc, cây có củ và bắt đầu ra hoa. Khi này, nếu lá dày kín chậu thì nên chuyển cây sang chậu to hơn.
Kỹ thuật trồng sen từ củ
Nếu trồng bằng củ sen thì cần lưu ý không được trồng ngay sau khi vừa mới thu hoạch, mà phải đợi khoảng 3 tháng cho củ nảy mầm. Nhưng nếu muốn trồng ngay thì phải dùng nước nóng để xử lý trước.
Bạn có thể lấy củ giống từ vụ trước hoặc những địa điểm hồ sen chuyên sản xuất giống. Củ giống được chọn phải lớn và có ít nhất 2 lóng. Tiến hành cắt ngang đoạn cuối vùi vào đất ẩm sâu 5cm tạo góc nghiêng 15 độ.
Cách chăm sóc hoa sen
Kỹ thuật chăm sóc hoa sen cũng không quá phức tạp, chỉ cần đáp ứng được một số nhu cầu thiết yếu cho cây sen để có cách giữ hoa sen tươi lâu cũng như cây sinh trưởng và phát triển tốt.
Về ánh sáng, bạn nên đặt chậu sen nơi có ánh sáng đầy đủ, tối thiểu khoảng 6h/ngày. Nắng nhiều có tác dụng làm lá đậm, hoa sai hơn và thơm hơn. Tuy nhiên không được đặt cây ở nơi có gió lớn khiến cành lá bị gãy.
Về nhiệt độ, đây là loài cây ưa ấm nên nhiệt độ thích hợp là khoảng 16 – 30 độ C. Cây sen sẽ sinh trưởng kém trong điều kiện dù lạnh hay nóng quá. Chúng có đặc điểm, có thể lụi tàn khi quá lạnh vào mùa đông, sau đó sẽ mọc trở lại khi thời tiết ấm áp hơn.
Về độ ẩm, cây sen ưa ẩm nên phải luôn duy trì lượng nước đầy đủ trong chậu. Chú ý tưới vào sáng sớm hoặc chiều tối, không tưới khi đang nắng gắt. Khi tưới thì đổ nhẹ nước vào chậu chứ không để đọng nước trên mặt lá.
Về bón phân, bạn có thể sử dụng các loại phân đa vi lượng bón cho cây mỗi tháng 1 lần điều độ như vậy để bổ sung dưỡng chất giúp cây phát triển tốt, lá và hoa sẽ to.
Thường xuyên cắt bỏ những cành lá héo, bông hoa tàn để đảm bảo tính thẩm mỹ cho cây sen. Khi cắt lưu ý là phải cắt sát xuống tận gốc.
Sau khi nở rộ khoảng 3 – 5 ngày, hoa sen sẽ tàn dần nên bạn cần chăm sóc cẩn thận trong thời gian hoa nở và thường thì sen sẽ lụi và chết dần vào cuối năm. Khi đó hãy cắt toàn bộ phần thân của chúng, để lại khoảng 10cm trên của củ sen. Làm như vậy để đến mùa hè năm sau khi nhiệt độ bắt đầu tăng lên cây sen sẽ mọc trở lại và bắt đầu chu kỳ sống và nở hoa của chúng.
Như vậy, trên đây là toàn bộ những kiến thức về hoa sen mà chúng mình muốn chia sẻ đến bạn đọc. Hy vọng bạn có thể hiểu rõ hơn và biết cách trồng, chăm sóc cho chậu hoa sen đẹp nhất nhé.
>> Xem thêm: 8 cách cắm hoa ngày Tết 2021 cực đẹp và đơn giản
https://bit.ly/2W8sfA5 https://bit.ly/3b4aU3M